شیلنگ خرطومی استیل (Stainless Steel Flexible) یک لوله فلزی منعطف و مقاوم در برابر زنگ زدگی است که ساختار خرطومی شکل دارد که با یک بافت سیمی قوی بیرونی تقویت می شود تا بتواند فشار بالا را تحمل کرده و از کشیدگی جلوگیری کند.
این شیلنگ ها به دلیل توانایی در جذب لرزش، مقاومت در برابر دماهای بالا و مواد خورنده، در صنایع سنگین، سیستم های گرمایشی، و لوله کشی های خانگی (مانند رابط های زیر سینک) برای جریان مایعات استفاده می شوند.
که در ادامه این مقاله به بررسی علت خرابی شیلنگ خرطومی استیل خواهیم پرداخت.
علت خرابی شیلنگ خرطومی استیل: اطلاعات جامع
به طور جامع علت خرابی شیلنگ خرطومی استیل عبارتند از:
-
ترک خوردگی ناشی از خوردگی تنشی یون کلرید
زمانی که شیلنگ به طور همزمان تحت کشش (که می تواند ناشی از فشار داخلی یا نصب محکم باشد) و در معرض کلر قرار بگیرد. کلر عنصری خورنده است که در مواد شوینده قوی مثل سفیدکننده ها یا در آب لوله کشی وجود دارد. این ترکیب خطرناک باعث ایجاد ترک های ریز میکروسکوپی روی استیل می شود که به سرعت پیشرفت کرده و فاجعه آفرین می شوند.
-
سوراخ شدن شیلنگ
سوراخ شدن شیلنگ به صورت نقطه ای و عمیق، مثل ایجاد جای یک سوزن. این اتفاق زمانی شروع می شود که لایه محافظ نازک روی فولاد ضد زنگ (که به آن لایه پسیو می گویند) در یک نقطه خاص، معمولاً به دلیل وجود کلر یا ناخالصی ها، از بین می رود. سپس خوردگی به صورت عمودی و سریع به داخل دیواره شیلنگ نفوذ کرده و آن را سوراخ می کند.
-
شکاف لایه بیرونی
این خوردگی در فضاهای بسیار تنگ و بسته مانند بین سیم های بافت استیل و یا در فرورفتگی های لوله خرطومی رخ می دهد. در این شکاف ها، آب یا رطوبت وارد می شود اما نمی تواند به راحتی خارج شوند. با تبخیر آب، مواد شیمیایی حل شده (مثل نمک یا کلر) در آنجا بسیار غلیظ شده و باعث شکاف لایه بیرونی می شوند.
-
خرابی فلز از داخل
اگر در زمان جوشکاری یا تولید شیلنگ، دمای بسیار بالایی به داخل فلز وارد شود، عناصر محافظ اصلی استیل (مثل کروم) از محل اصلی خود کنار می‌روند. که این محلها ضعیف شده و با وجود مواد شیمیایی تخریب شده و باعث از دست رفتن استحکام شیلنگ می شوند.
-
خرابی عمومی
سطح شیلنگ به جای سوراخ شدن یا ترک خوردن، به صورت یکنواخت و آهسته خورده می شود و به مرور زمان نازک می شود. این حالت معمولاً زمانی پیش می آید که آلیاژ استیل انتخابی با مایعی که از داخل شیلنگ عبور می کند (مثلاً یک اسید ملایم)، به خوبی سازگار نباشد.
-
بد بودن کیفیت مواد اولیه
اگر تولید کننده از آلیاژ فولاد ضد زنگ کم کیفیت‌تر و ارزان تر استفاده کند که درصد نیکل یا کروم آن کم باشد، مقاومت طبیعی شیلنگ در برابر زنگ زدگی و مواد شیمیایی بسیار پایین می آید و شیلنگ زودتر از عمر مورد انتظار خراب می شود.
-
افزایش دما از حد مجاز
هر شیلنگ یک حداکثر دمای قابل تحمل دارد. اگر دمای سیالی که از داخل شیلنگ عبور می کند (مثلاً بخار یا آب داغ)، از حد مجاز بالاتر برود، می تواند مقاومت شیلنگ را کاهش دهد. همچنین، لایه داخلی پلاستیکی شیلنگ ممکن است ترد، شکننده و ضعیف شود یا دچار خزش (تغییر شکل آهسته) شده و زودتر نشت کند.
-
واکنش شیمیایی با پوشش داخلی
اگر مایعی که منتقل می شود (مثل حلال های خاص یا روغن های صنعتی) با جنس لایه داخلی شیلنگ (که معمولاً PTFE، لاستیک یا پلیمر است) از نظر شیمیایی سازگار نباشد، آن لایه داخلی به مرور زمان حل می شود، متورم می شود یا تخریب فیزیکی پیدا می کند و شیلنگ از داخل خراب می شود.
باید در نظر داشت که شیلنگ انتخابی، مقاومت لازم در برابر غلظت بالای ماده شیمیایی را داشته باشد. شیلنگی که برای غلظت کم مناسب است، در غلظت بالا سریعاً از بین می رود.
-
ضعیف شدن بر اثر حرکت دائمی
شیلنگ خرطومی استیل به دلیل حرکت، خم شدن و کشش های کوچک و مکرر در طول زمان، کم کم ضعیف می شود. این مثل سیمی است که آنقدر خم و راست شود تا بالاخره از داخل ترک بخورد و بشکند.
به دلیل کشیدگی یا پیچش شدید هنگام نصب یا کار، رشته های سیم های بافت استیل (که وظیفه تحمل فشار را دارند) پاره می شوند. این پاره شدن مقاومت شیلنگ در برابر فشار را به شدت کم می کند و باعث ترکیدن آن می شود.
-
پیچ خوردن شیلنگ
اگر شیلنگ در هنگام نصب یا کار، به دور محور خودش پیچانده شود (مثلاً ۱۸۰ درجه بچرخد)، فشار بسیار زیادی به ساختار به وجود می‌آید. این پیچاندن باعث می شود عمر شیلنگ به شدت کم شود و ترک های خطرناک و سریعی در آن ایجاد گردد.
-
خم شدن بیش از حد (یا گره خوردن)
هر شیلنگ یک حد مجاز مشخص برای خم شدن دارد، اگر آن را بیش از حد مجاز خم کنیم یا آن را بشکنیم و گره بزنیم، شکل موج های خرطومی خراب می شود و یک نقطه ضعیف درست می کند که شکست از همان جا شروع می شود.
-
ارتعاش یا لرزش بیش از حد
اگر دستگاه هایی مثل پمپ ها یا موتورها لرزش های بزرگ و دائمی داشته باشند و این لرزش ها به شیلنگ منتقل شود، این لرزش دائم، باعث می‌شود شیلنگ در محل اتصال و موج‌ها ضعیف شده و ترک بخورد.
-
سرعت جریان بالا
وقتی مایع یا گاز با سرعت بسیار زیاد از داخل شیلنگ عبور می کند، می تواند باعث ایجاد بی نظمی و تکان های شدید در دیواره های داخلی شیلنگ شود. این تکان های داخلی، ضعیف شدن شیلنگ را چندین برابر کرده و عمر مفید آن را کم می کنند.
-
پارگی ناشی از فشار بیش از حد
این اتفاق زمانی رخ می دهد که فشار داخل شیلنگ، از حداکثر فشاری که سازنده برای آن تعیین کرده، بالاتر برود. این افزایش فشار ممکن است ناگهانی باشد یا دائمی، اما نتیجه آن گسستگی و پاره شدن شیلنگ است.
-
انتخاب طول نامناسب شیلنگ
اگر شیلنگ را کوتاه تر از اندازه ای که برای کار لازم است نصب شود، دیگر نمی تواند تغییرات طول ناشی از فشار و دما را جذب کند. در نتیجه، یک تنش دائمی کششی به شیلنگ وارد شده و آن را در محل اتصال یا نقاط خمیده، بسیار آسیب پذیر می کند.
-
نصب نامناسب اتصالات
این اتفاق زمانی رخ می دهد که اتصال شیلنگ به سیستم (مثل شیر آب یا دستگاه) به درستی سفت نشده باشد یا روش اتصال دادن قطعات (مثل پرس کردن) غلط انجام شده باشد. اگر اتصالات شل باشند، آب نشت می کند. اگر هم خیلی محکم باشند یا بد پرس شوند، در همان نقطه فشار زیادی به شیلنگ وارد شده و باعث خرابی زودرس می شود.
همچنین به دلیل کیفیت پایین در جوشکاری محل اتصال بافت استیل به سرشیلنگی، ممکن است بافت در حین کار یا فشار بالا از بدنه شیلنگ کنده شود یا شل گردد.
-
سایش با محیط اطراف
این یعنی مالش و فرسایش دائمی شیلنگ در اثر برخورد با یک سطح سخت. مثلاً شیلنگ به لبه یک کابینت یا لوله دیگری برخورد کند و دائم به آن ساییده شود. این سایش، بافت استیل محافظ را از بین می برد و شیلنگ ضعیف می شود.
-
فشار پنهان داخل فلز (پس از تولید)
این یک مشکل پنهان است که در کارخانه ایجاد می شود. وقتی شیلنگ را می سازند و جوش می دهند، اگر فرآیند درست نباشد، مقداری فشار و کشش داخلی در بدنه فلز باقی می ماند. این تنش های باقی مانده باعث می شوند که شیلنگ در برابر مواد شیمیایی خورنده (مثل کلر) بسیار ضعیف شود و زودتر ترک بخورد.
-
نقص در طراحی یا ساخت
این به معنای وجود عیب های کوچک و اولیه در خود شیلنگ است. مثلاً ممکن است در محل جوش ها سوراخ های خیلی ریزی (پین‌هول) وجود داشته باشد یا طراحی موج های خرطومی درست نباشد. این نقص ها در همان ابتدای کار، شیلنگ را مستعد نشت یا پارگی می کنند.
-
تخلیه نشدن برق ساکن
وقتی مایعات (به خصوص سوخت ها) با سرعت از داخل شیلنگ عبور می کنند، برق ساکن تولید می شود. اگر شیلنگ به درستی به زمین وصل نشده باشد تا این برق تخلیه شود، ممکن است این الکتریسیته ساکن ناگهان تخلیه شده و باعث جرقه یا آسیب به لایه داخلی شیلنگ شود.
-
تخریب بر اثر موج و ضربه مایع
این مشکل زمانی پیش می آید که مایع داخل شیلنگ با سرعت خیلی زیاد یا نزدیک پمپ ها حرکت می کند. در این حالت، مایع دچار چرخش و به هم ریختگی (تلاطم) می شود و حباب های کوچک بخار (کاویتاسیون) در آن ایجاد می شوند. وقتی این حباب ها به دیواره داخلی شیلنگ برخورد می کنند، مانند ضربه چکش عمل کرده و به مرور زمان باعث سایش و خوردگی همزمان دیواره داخلی می شوند.
-
ضعف در خط جوش شیلنگ
شیلنگ های خرطومی استیل دارای موج هایی هستند که معمولاً در محلی جوش خورده اند. این مشکل یعنی شکستن یا ضعیف شدن شیلنگ دقیقاً در همان خطوط جوش. این نقطه، به طور طبیعی نقطه تمرکز فشار است و اگر جوش ها از ابتدا عیب کوچکی داشته باشند یا تحت تنش قرار گیرند، خرابی فلز از داخل (خوردگی بین دانه ای) از همان جا شروع می شود.
-
شل شدن مواد داخلی در اتصالات
شیلنگ های خرطومی استیل اغلب یک لایه داخلی پلاستیکی یا لاستیکی دارند. خزش یعنی اینکه این مواد پلیمری داخلی در محل اتصالات، تحت فشار و حرارت بالا، به آرامی و در طول زمان تغییر شکل می دهند و شل می شوند. این تغییر شکل باعث می شود که آب بندی شیلنگ خراب شده و به مرور زمان نشت کند.
-
گرم و سرد شدن دائم و مکرر
این اتفاق به خصوص در خطوطی که بخار یا آب داغ منتقل می کنند (مانند سیستم های تهویه یا دیگ بخار) رخ می دهد. شیلنگ دائم بین دمای خیلی بالا و خیلی پایین در چرخش است. این گرم و سرد شدن مکرر باعث می شود فلز شیلنگ دچار خستگی حرارتی شده و همراه با ضعف حرکت مکانیکی، ترک بخورد و عمر شیلنگ به سرعت کاهش یابد.
شما می توانید جهت تعمیر شیلنگ خرطومی استیل برای هر خرابی، از متخصصان کاردار صنعت کمک بگیرید.
راهکارهای جلوگیری و رفع خرابی شیلنگ خرطومی استیل
کاردار صنعت که این شیلنگ ها را مونتاژ و تولید می کند، همیشه از بهترین مواد و روش های ساخت استفاده می کند تا خرابی شیلنگ به کمترین حد ممکن برسد. این راهکارها در سه بخش اصلی خلاصه می شوند:
الف) انتخاب مواد و ساخت (نقش کاردار صنعت)
انتخاب گرید مقاوم (جنس عالی):
از فولادهای ضد زنگ با کیفیت بالاتر استفاده می کند. این فولادها دارای مقدار بیشتری نیکل و مولیبدن هستند مثل گرید 316L به جای 304.
این کار باعث می شود شیلنگ در برابر مواد شیمیایی خورنده و کلردار، بسیار مقاوم تر باشد و از سوراخ شدن یا ترک خوردن جلوگیری شود. مطمئن می شود که اتصالات فلزی (مثل فلنج ها و کوپلینگ ها) که به شیلنگ وصل می شوند، از همان جنس و گرید استیل باشند. این کار از زنگ زدگی زودرس و الکتروشیمیایی اتصالات جلوگیری می کند.
آنیل کاری (داغ و سرد کردن برای رفع فشار):
پس از ساخت و جوشکاری شیلنگ، آن را تحت یک عملیات حرارتی خاص (آنیل کاری) قرار می دهد. این کار باعث می شود فشارهای داخلی پنهان که در اثر شکل دهی و جوشکاری در فلز باقی مانده اند، از بین برود و شیلنگ در برابر ترک خوردگی شیمیایی مقاوم تر شود. شیلنگ را پس از ساخت با مواد شیمیایی مخصوص شستشو می دهد تا لایه محافظ روی استیل، قوی تر شده و در برابر شروع خوردگی مقاوم تر شود.
ب) نصب و طراحی سیستم (اهمیت نصب درست)
رعایت شعاع خمش (خم نشدن بیش از حد):
شیلنگ را هرگز نباید بیشتر از حدی که سازنده تعیین کرده است، خم کنید یا آن را گره بزنید. خم شدن بیش از حد باعث می شود ساختار شیلنگ خراب شده و نقطه ضعیفی برای شکست ایجاد شود.
مهار لرزش (کنترل لرزش):
باید از پایه ها و نگهدارنده های مناسب استفاده کنید تا از انتقال لرزش های شدید دستگاه ها به شیلنگ جلوگیری شود. این کار از ضعیف شدن بر اثر حرکت دائمی شیلنگ جلوگیری می کند.
دقت در سفت کردن اتصالات (سفت کردن با اندازه دقیق):
هنگام بستن اتصالات، باید از ابزار مخصوص استفاده کرد تا اتصالات نه خیلی شل باشند (که باعث نشت و جمع شدن مواد شیمیایی شوند) و نه خیلی سفت (که باعث ایجاد فشار و شکست در همان نقطه شوند).
ج) کنترل محیطی و نگهداری (مراقبت های لازم)
حذف منابع کلرید (دور نگه داشتن مواد شیمیایی):
باید از نگهداری مواد شوینده کلردار (مانند وایتکس) در نزدیکی شیلنگ، به خصوص در فضاهای بسته و بدون تهویه (مثل زیر سینک) خودداری شود. بخارات این مواد، دشمن اصلی فولاد ضد زنگ هستند.
بازرسی دوره ای (چک کردن منظم):
شیلنگ ها باید به صورت منظم بررسی شوند تا علائمی مثل تغییر رنگ، زنگ زدگی، یا باز شدن سیم های بافت استیل مشاهده نشود. تشخیص زود هنگام می تواند از یک فاجعه بزرگ جلوگیری کند. همچنین اگر در منطقه با آب سخت زندگی می کنید، باید شیلنگ را به صورت دوره ای با روش های مناسب تمیز کنید تا رسوبات معدنی در داخل آن جمع نشود، چرا که این رسوبات جریان آب را کم کرده و به خوردگی کمک می کنند.
تعویض پیشگیرانه (جایگزینی به‌موقع):
شیلنگ های انعطاف پذیر عمر محدودی دارند (معمولاً بین ۵ تا ۱۰ سال). بهتر است شیلنگ های قدیمی، قبل از اینکه علائم خوردگی یا فرسودگی در آن ها مشاهده شود، به صورت پیشگیرانه تعویض شوند.
جلوگیری از تماس با فلزات دیگر:
هنگام نصب، دقت کنید که شیلنگ استیل مستقیماً با فلزات دیگری مانند فولاد کربنی (آهن معمولی) یا آلومینیوم تماس نداشته باشد، زیرا این تماس باعث زنگ زدگی سریع استیل می شود.
نتیجه گیری
علت خرابی شیلنگ خرطومی استیل عمدتاً به دلیل خوردگی شیمیایی (خطر کلر و غلظت نامناسب سیال) و ضعیف شدن بر اثر حرکت دائمی (پیچش، خمش بیش از حد و لرزش دائمی) است؛ همچنین ضعف های ساختاری پنهان و نصب نادرست به این خرابی کمک می کند. برای پیشگیری، استفاده از بهترین گرید مواد، رفع تنش های داخلی در ساخت، و نصب دقیق ضروری است. برای خرید مطمئن و تضمین کیفیت شیلنگ های مونتاژ شده با بهترین مواد، به کاردار صنعت اعتماد کنید.
سوال متداول
-
اصلی ترین علت خرابی شیلنگ خرطومی استیل چیست؟
ترکیب کشش یا فشار بالا و تماس با کلر (مثل مواد شوینده). این حالت باعث ترک خوردگی ناشی از خوردگی تنشی و شکست می شود.
-
چرا شیلنگ ها با وجود استیل بودن، از داخل خراب و سست می شوند؟
زیرا در زمان تولید، حرارت زیاد باعث ضعف ساختار داخلی شیلنگ شده و مواد شیمیایی به راحتی باعث خرابی آن می شود.
-
حرکت و جابجایی دائم چطور شیلنگ را خراب می کند؟
خم و راست شدن های مکرر باعث ضعیف شدن بر اثر حرکت دائمی و رشته های بافت استیل را پاره کرده و شیلنگ می شکند.
-
اگر مایع داخل شیلنگ خیلی سریع حرکت کند، چه اتفاقی می افتد؟
سرعت بالا، حباب های بخار (کاویتاسیون) ایجاد می کند که با کوبش به دیواره داخلی، آن را به مرور زمان خراب می کنند.
-
شل بودن یا سفت بودن بیش از حد اتصالات چه مشکلی ایجاد می کند؟
شل بودن باعث نشت می شود، و سفت بودن بیش از حد باعث ایجاد فشار زیاد در نقطه اتصال و شکست زود هنگام می گردد.
